Hij is verantwoordelijk voor de operationele en facilitaire zaken binnen de twee panden die onderworpen zijn aan de BREEAM-NL certificering. "We hebben het duurzaamheidstraject destijds opgezet om de organisatie en de gebruikers van de panden duurzamer te krijgen. We zijn aan het begin van de coronatijd de certificering ingegaan. Dat was een gekke tijd, we hadden andere prioriteiten en daardoor lieten we dingen zitten. Het medewerkerstevredenheidsonderzoek hebben we dat jaar niet gedaan, bijvoorbeeld, en dat kost punten. In het begin hadden we elke dag overleg met het managementteam en toen hebben we niet steeds een verslag gemaakt, ook dat kost punten.”   

BREEAM-NL Expert 

Rouw is bij het traject geholpen door BREEAM-NL Expert Remco Wagemakers van bureau 8080. “Certificering was hier nooit het doel, verduurzaming van de organisatie wel. Toen zei ik meteen dat BREEAM-NL een goed kader zou zijn. Het theater wilde aan de slag en voor een systematische aanpak hebben wij de BREEAM-NL thema's eronder gehangen. Daardoor stond de basis al en dat maakte de certificering makkelijker. Daarnaast speelt bij veel culturele organisaties dat hun onderkomen vaak in handen is van de gemeente die ook de facilitaire zaken regelt. Dan kun je op beheer en gebruik wel wat doen, maar niet op het gebouw zelf, want je bent slechts gebruiker. Dat is hier niet zo en dat helpt", zegt Wagemakers.  

Rouw vult aan: “Als grotere speler kunnen wij dat ook aan. Veel kleinere organisaties kunnen dat niet. Ik denk zeker dat zij hulp moeten krijgen en dat de gemeenten hun verantwoordelijkheid kunnen nemen.” Wagemakers, die veel culturele instellingen bijstaat in verduurzaming, ziet een uitdaging: “Het gaat beter met het aantal aanvragen, omdat de afdeling vastgoed van veel gemeenten de opdracht krijgt om panden te certificeren. Maar bedrijfsvoering laten ze daarbij links liggen. Dat valt onder cultuurbeleid en daar zijn ze nog niet zo ver.” 

Maatwerkoplossingen 

In de culturele sector ziet de BREEAM-NL Expert bijna uitsluitend maatwerkoplossingen: “Geen gebouw is standaard, alles is net even anders en daarom zijn er heel veel uitzonderingen. Het omgaan met ruimtes zonder ramen, zoals kleedkamers, is bijvoorbeeld een lastige. Hier zijn er zo'n 45 en die hebben eigen licht, eigen ventilatie en er is geen enkele hetzelfde. Als je die definieert en de BREEAM-NL Assessor ziet het anders, moet je een groot deel van je bewijslast opnieuw doen.”  “Het was ook een kwestie van zoeken naar definities voor dit soort gekke ruimtes. Rustruimtes zijn niet goed in de beoordelingsrichtlijn te vangen, net als donkere ruimten met gekleurde lichten om een bepaalde sfeer op te roepen. Of een oefenruimte voor drummers, bijvoorbeeld, daar moet een raam open kunnen, maar dat wil de gebruiker juist niet", zegt betrokken BREEAM-NL Assessor Daniël van der Flier.  

Een theater kan voor gebruik geen certificering krijgen, maar wel een conformiteitsverklaring. Uiteindelijk is die niet aangevraagd, omdat niet alles was vastgelegd en er geen medewerkerstevredenheidsonderzoek was dat jaar. Wagemakers: “Het zou wel een verbetering aan BREEAM-NL zijn als dat niet zo zwaar meeweegt. Zeker bij een relatief klein bedrijf met veertig mensen, zoals dit theater. Daarnaast zou de interpretatie aan het begin duidelijk moeten zijn. Een kleedkamer waar een filmregistratie is, waar valt die onder? Daarvoor kun je de BREEAM-NL Assessor eerder betrekken, maar in hoeverre is die dan aan het mee-ontwerpen? Of DGBC kan een rolnemen, net als ze nu bij de uitzonderingen doen.” “Ik vind het lastig om te zeggen dat het te zwaar meeweegt", reageert Van der Flier. “Het moet vastliggen wat je doet, zodat wij het kunnen toetsen en we hebben met zijn allen bepaald dat het zo in de richtlijn staat." Over de interpretatie van de ruimtes en hun functies vindt hij dat de toetsing te streng is. “Hier kun je best wat ruimte laten voor overleg tussen BREEAM-NL Expert en BREEAM-NL Assessor, om er met hun professionaliteit een draai aan te geven. Nu mag alleen de helpdesk de richtlijn interpreteren.”  

Certificeringstraject 

Het certificeringstraject van het theater duurde langer dan voorzien. Door corona lag de sector op zijn gat en de eerste BREEAM-NL Assessor viel ziek uit. Wagemakers: “Door het tekort aan BREEAM-NL Assessoren duurde het wel vijf tot zes maanden voor we een nieuwe hadden en intussen had de gemeente Enschede ook nog een ander energiecertificaat op het theater geplakt. Konden we weer een deel van de bewijslast vernieuwen. Als je niet in een vloeiende beweging door kunt, ben je zo veel tijd kwijt.” “Het is waar dat er een tekort aan BREEAM-NL Assessoren is. Het zou fijn zijn als er wat meer collega's bij komen", aldus Van der Flier. Rouw: “Het kost veel meer tijd dan gedacht, want de credits hadden we zo op een rij, omdat we hier al jaren mee bezig zijn.” “Het verantwoorden kostte nog wel wat overleg en uitleg, maar het is gelukt", vult Van der Flier aan. 

Rouw vond het lastig dat in het proces ook zaken meewogen waar hij en zijn mensen geen invloed op hebben, zoals het transport van reizende theater- en muziekgezelschappen en de bezoekers. Wagemakers mist het sociale karakter van werkgeverschap in BREEAM-NL: “Bevordering van talenten, het staat erin, maar heel beleidsmatig. Veel culturele instellingen doen het, maar het staat niet in een protocol. Andere onderwerpen zijn juist heel praktisch ingestoken, dat mag hier ook wel.” “Ik denk niet dat dit opgenomen hoeft te worden, het gaat bij deze certificering immers vooral om het gebouw en niet om de cultuur van de gebruiker", aldus de BREEAM-NL Assessor.  

Tips 

De operationeel directeur raadt een BREEAM-NL certificering aan voor al zijn collega's. "Het grote voordeel is dat je echt wat hebt gehaald. Je moet er wel wat voor doen, maar dan is het ook geborgd in je organisatie. Jammer van de Twentse nuchterheid dat we normaal doen over zo'n grote prestatie, maar er zijn niet veel theaters die het zo voor elkaar hebben als wij. Dat mag best gezegd. Mijn tip aan andere culturele instellingen is: haal er iemand bij, want zonder Remco had ik het niet gered.” De BREEAM-NL Assessor heeft ook nog een tip voor zijn collega's die een theater moeten beoordelen: “Verdiep je in het gebouw. Er zijn zo veel ruimtes en gebruiksvarianten dat een goede voorbereiding loont, veel meer dan bij gewone gebouwen.” Hij had veel baat bij de BREEAM-NL Expert die zich helemaal had verdiept in het gebouw en hem begeleidde door het ‘doolhof’. 

Een andere tip is dat je mensen moet meenemen in het proces en dat bleef hier niet beperkt tot de medewerkers: “De leverancier van toiletpapier bedacht dat kartonnen koffiebekers na gebruik relatief eenvoudig om te zetten zijn in papieren handdoekjes die op hun beurt na gebruik in toiletpapier kunnen veranderen.” Wagemakers: “In dit hele proces is de kracht van beginnen met afvalscheiding dat je mensen meekrijgt als ambassadeur en echt samen verduurzaamt.” 

Fotografie: Willem van Walderveen